Vergroot je doorvertelbaarheid: bevrijd je creaties met Creative Commons.

Afbeelding door Alex Roberts en Rebecca Rojer. Bron: comic “Sharing Creative Works”

Heb jij ambities? Wil je iets bereiken? Wil je groeien en je tijd zoveel mogelijk besteden aan datgene waar je echt warm voor loopt? Wees dan opmerkelijk en geef mensen de middelen om over je te praten; wees ‘doorvertelbaar’.

Je schrijft, fotografeert, maakt films, muziek of ander oorspronkelijk en creatief werk. Dan heb je het onvervreemdbare auteursrecht op dat werk. Jij bepaalt wat ermee gebeurt en hoe het verspreid wordt. Wanneer iemand iets met jouw werk wil doen is dat altijd verboden, tenzij jij hen expliciet toestemming hebt gegeven. Dat is hoe het huidige auteursrecht werkt. In feite beperk je hiermee de mogelijkheid voor anderen om over jou te ‘praten’.

Stel dat dat niet zo zou zijn, dat iedereen altijd alles zou mogen doen met jouw werk.

Dan bestaat de kans dat
* je werk op heel veel plekken te zien is
* iemand je werk gebruikt en aanpast en er iets heel moois van maakt
* iemand geld verdient aan een (afgeleide) van jouw werk
* iemand er iets nieuws van maakt waar jij het niet mee eens bent

Het zou kunnen, dat jij graag wilt dat je werk op zoveel mogelijk plekken te zien is, en dat anderen er iets anders van mogen maken. Dat kan helpen bij jouw naamsbekendheid, je kan er opdrachten door krijgen of leuke contacten. Maar op dit moment vragen mensen die iets met je werk willen doen, meestal geen toestemming, dat vinden ze teveel gedoe. Dus gebruiken ze je werk niet, of ze gebruiken het illegaal.

Als je doorvertelbaar wilt zijn moet je duidelijk maken dat mensen wél iets met jouw werk mogen doen. Dat kan met een Creative Commons licensie. Dat is een soort ‘omgekeerde’ copyright verklaring. Je geeft met een Creative Commons licensie expliciet toestemming om onder jouw voorwaarden iets te doen met je werk. Er zijn 6 verschillende licensies. De basis is dat het vermelden van jouw naam verplicht is. Daarnaast kan je kiezen of mensen er afgeleide werken van mogen maken, of je commercieel gebruik toestaat en of je wilt dat zij het werk op dezelfde manier aanbieden (dus ook onder een CC licensie). Creative Commons maakte zelf een mooie uitleg in de vorm van een cartoon. Al het werk dat met een Creative Commons Licensie wordt uitgegeven is makkelijk vindbaar. Als je Firefox gebruikt, kan je de Creative Commons database zelfs aan je zoekbalk toevoegen met een extensie. Zo kunnen bloggers, reclamebureaus, muzikanten, labels, filmmakers, uitgevers etc. materiaal vinden dat ze willen gebruiken in hun eigen producties. Cool toch, als jouw foto ineens op een abri staat, of je muziek in een film of game gebruikt wordt?

Zelf heb ik ervoor gekozen om iedereen toestemming te geven mijn teksten te gebruiken en aan te passen, ook voor commercieel gebruik. Ik hoop stiekum dat iemand op een heel bekend weblog een artikel van mij gebruikt om op voort te borduren. Of dat iemand een lezing geeft, misschien wel in een ander land, en daarin stukken van mijn werk gebruikt. Iedereen mag mijn artikelen vertalen en hergebruiken. En mijn foto’s op Flickr ook. Als op die plekken dan mijn naam te zien is, zorgt die persoon ervoor dat ik daar zichtbaar ben.

De vragen die nu bij je opkomen zijn misschien

• “Maar hoe handhaaf je dat dan? Hoe controleer je of je werk gebruikt wordt en of je naam er wel bij staat?”.
  Goeie! Ik heb gekozen voor de voor mij makkelijkste weg, die van blind vertrouwen. Als mensen misbruik willen maken door mijn naam niet te vermelden is het heel lastig om dat te ontdekken. Ik kan bij tekst Googlen op zinnen uit mijn werk en dan komen de Nederlandse websites wel bovendrijven, maar vertalingen kan ik op die manier niet opsporen. Foto’s zijn nog moeilijker te vinden. Ik kies er dus voor om dat maar op zijn beloop te laten en het in principe gewoon als een compliment te zien wanneer iemand iets van mij gebruikt.
• “En als iemand je werk gebruikt op een manier waar jij het niet mee eens bent?”.
  Dat weet ik eerlijk gezegd niet. Ik denk dat ik nog steeds de mogelijkheid heb om dan individueel mijn toestemming voor gebruik in te trekken. Daar ben ik echter niet zeker van. Hopelijk is er een lezer die daar iets meer van weet? (Arnoud Engelfriet bijvoorbeeld, of Marco Raaphorst?)
• “En als iemand nou geld verdient met jouw werk? Bijvoorbeeld door een print van je foto te verkopen, of voor een paar honderd euro een lezing te geven waarin jouw artikelen gebruikt worden?”
  Nou, ten eerste staat als het goed is dan nog steeds mijn naam eronder, dus helpt het nogmaals bij mijn doorvertelbaarheid. En als iemand anders slimmer is dan ik, dus er sneller of meer mee weet te verdienen dan ik, dan hoop ik daar wat van te leren en geef ik hem / haar van harte mijn zegen. Had ik het zelf maar moeten verzinnen denk ik dan!

TIPS

• Dat ik de auteurswet en het idee erachter verouderd vind en een rem op innovatie is een understatement. Het is alleen niet altijd makkelijk om uit te leggen. Björn Wijers schreef hierover een geweldig artikel op het opinieweblog van XS4ALL.
• Als je een weblog hebt op WordPress, dan kan je de Photodropper plugin gebruiken. Dan kan je vanuit je berichten interface zoeken in Creative Commons beelden en ze rechtstreeks in je bericht zetten.
• Voor bands: als je je aansluit bij de Buma Stemra, is het op dit moment zo dat zij jouw rechten beheren over alle muziek die je tot nu toe gemaakt hebt en die je in de toekomst nog gaat maken. Wil jij dus zelf een paar nummers onder Creative Commons uitbrengen, dan mag dat in principe niet. Houd hier rekening mee bij je overweging of je je bij Buma Stemra wilt aansluiten.
• Als je weten hoe piraterij innovatie kan stimuleren, lees dan The Pirate’s Dilemma, van Matt Mason. Of wacht even tot ik hem uit heb, dan schrijf ik een mooie recensie. Het gaat over piraterij en de geschiedenis van dwarse jeugdcultuur. Hoe al jarenlang tegendraadsheid de motor achter maatschappelijke en technologische veranderingen is.