De jager in de hangmat deel 2. Over tijd…

13 december sprak ik op Standup Inspiration. Heel dom keek ik even in mijn mail, 5 minuten voor ik “op” moest. Daar trof ik iets aan dat mij… laat ik zeggen… diep raakte. Hoewel er lieve en vergevingsgezinde mensen in het publiek zitten en ik ook behoorlijk enthousiaste reacties kreeg, kwam het verhaal niet zo uit de verf als ik bedoeld had. Ik was een tikkie afgeleid. Maar ik maak het goed. Hieronder zoals ik het bedoelde.

…Ik heb enorm lopen piekeren over waar ik het vandaag over moest gaan hebben. Er zijn zat dingen waar ik me druk over maak: auteursrecht, de manier waarop we met oude mensen omgaan, onderwijs, onze ecologische footprint, aandacht, geluk.

Maar dat zijn eigenlijk allemaal “probleem” gebieden waar ik nog niet echt iets inspirerends op gevonden heb en waar ik dus eigenlijk alleen maar over kan zeuren en vitten. En ik wil jullie graag iets meegeven waar je een beetje blij van wordt.

Ik zal jullie ook niet vermoeien met mijn gebruikelijke verhaal over sociale media en de paradigma verschuiving die in “de wereld van nu” al hartstikke gaande is. Dat is namelijk niet nodig want jullie zíjn grotendeels die verschuiving.

Dus las ik afgelopen zaterdag 8 boeken. En ja, ik heb een cursus snellezen gedaan. Handig joh. En vond nog steeds geen cadeautjes.

En gisteren, zondag, nadat ik eerst voor het vrijgezellenfeest van mijn vriendin van alles had geregeld, samen met haar de trouwlocatie had bekeken en helemaal buiten adem bij mijn ouders aan kwam zeilen begon ik te klagen over hoe druk ik het wel niet had. En ja met echt ALLEEN maar leuke dingen! Ik mag misschien training gaan geven op Aruba, en er lopen nog twee aanvragen van andere superleuke klanten. En ik ben een waanzinnige reis naar Uganda aan het voorbereiden, en ik moet nog een feestje én de bruiloft van mijn vriendin regelen. En joepie de poepie ik mag op StandupInspiration een verhaaltje vertellen. „maar waarom kijk je daar zo benauwd bij?” vroeg mama.

Ja, wat kan ik op SUI nou in godsnaam zeggen! Die mensen wéten al zoveel en ze dóen al zoveel om de wereld een beetje leuker te maken. Wat moet ik daar nou toch nog aan bijdragen, en ik heb geen TIJD om het allemaal goed voor te bereiden. Ik wil wél dat het echt aankomt! Goed, kortom, ik was wat hysterisch.

En toen kwam mijn moeder, die nog na zat te hyperventileren van mijn verhalen, met een gouden tip: TIJD! Je moet ze vertellen over TIJD. Jij en al die leuke mensen om jou heen, jullie doen zo ontzettend veel en jullie komen zo ontzettend TIJD tekort. Hee, okee, mam daar heb je een puntje.

Tijd fascineert mij. Ik vind het een magisch concept en een benauwende afspraak. Ik ben blij dat we met de tijd dingen met elkaar af kunnen stemmen en ik word gek van het feit dat die klok maar autonoom doortikt en dat het geen bal helpt als ik alle klokken thuis op een andere tijd zet. Om nog maar niet te spreken van het uur dat ze van ons jatten in de lente om het in de herfst weer terug te geven. Ik hou er niet van om mijn tijd te verdoen, of als anderen mijn tijd verdoen.

Ik kan uren bomen over hoe tijd soms snel en soms langzaam lijkt te gaan. Hoe je soms tijd tekort komt en soms zeeën van tijd lijkt te hebben. Hoe tijd de neiging heeft zich geheel te vullen met activiteiten, afspraken en bezigheden. Ben gaan snellezen, Lifehacken en Getting Things Donnen om tijd over te houden en NIET om meer dingen te gaan doen. Dat eerste is gelukt. Maar die overtijd vult zich weer met andere nuttige, leuke en blijmakende dingen.

Een paar keer per jaar, wat zeg ik, per máánd! verzucht ik “hoe kan het toch zijn dat ik zo lekker bezig ben met allemaal hele leuke, zinvolle, leerzame dingen, samen met een ongelooflijk energiek, inspirerend clubje mensen, en dat ik toch eens in de zoveel tijd zo intens MOE ben”. Hoe kan het toch zo zijn dat ik na een NNF, Naamlooz, SUI, een leuke training of bijeenkomst of gesprek, of gewoon een ontspannen etentje met vrienden, tegelijk helemaal geprikkeld en geïnspireerd ben, én leeg, lamgeslagen.

En ook, als ik op een dag om zeg maar drie uur een afspraak heb, voelt die hele dag als niet meer van mij. Ken je dat? De ochtend is niet van mij want ik moet nog iets, en de avond is niet van mij want er zit een gat in mijn dag. Nou het is eigenlijk NOG erger. Soms, als ik op zaterdagmiddag een afspraak heb, voelt het alsof mijn hele weekend niet meer van mij is! Ja ik weet, het klinkt niet zo rationeel, maar dat is het ook niet, het is een hartdingetje.

Dus bouw ik eens in de zoveel tijd een „kluizenaarsweek” in. Dan veeg ik mijn agenda schoon en de eerste dagen werk ik mijn todo lijst zoveel mogelijk leeg. In de hoop dat ik een paar dagen achter elkaar, aaneensluitend, helemaal NIETS hoef en me volledig kan leiden door wat me voor de voeten komt. Meestal duurt het twee dagen om mijn todo lijst leeg te maken. Dan zijn er nog twee dagen dat mijn brein continu geactiveerd wordt door „oh maar dan zou ik wel even dit of dat kunnen doen! Dat schilderklusje, die boeken lezen, die documentaire bekijken, die training uitbouwen, mijn website updaten enz”.

Als dan eindelijk mijn hoofd ophoudt met jengelen en pushen breekt de ledigheid aan. Ik neem me NIETS voor, ik kijk zelfs niet op de klok. Ik zet al helemaal geen wekkers. Ik denk dan vaak „goh ik ben benieuwd wat ik nu toch weer ga doen”. En soms is het zitten en mijmeren, en soms zit ik opeens op de fiets voor een lange rit, of TOCH nog, maar dan helemaal in FLOW, dat boek te lezen, stuk te schrijven of mijn site op te poetsen. Aan het eind van zo’n week word ik vaak wakker zonder énig benul van welke dag het is. Sta ik in mijn jogging broek voor een gesloten supermarkt en weet ik, ahhhh het is alweer zondag.

Heerlijk! Dan ben ik weer even helemaal „de jager in de hangmat”. Niet ingedut, niet afgedwaald, maar wel compleet rustig én alert.

Ik moet die kluizenaarsweken met mijn leven bewaken. Soms plan je een afspraak en dan kijkt iemand over je schouder mee, en dan staan er lege dagen. En dan zegt die „kijk, dan heb je tijd!”. Ik voel me dan altijd een soort van betrapt, bestolen. Ja maar die tijd is van MIJ! Niet van jou!

Hoe maak ik dan duidelijk dat dat ook afspraken zijn? Afspraken met mezelf? Sindsdien zet ik de kluizenaarsweken ook maar in mijn agenda.

En ergens voel ik me ook schuldig over die weken. Dan woont mijn oma op mijn schouder en die zegt: „ledigheid is des duivels oorkussen”. Ik voel me verantwoordelijk voor allerlei lopende zaken waar ik een bijdrage aan moet leveren, en ik voel me schuldig als ik de stekkers eruit trek en een week „niet thuis” geef.

En het meest maffe is, dat ik die leegte ook angstaanjagend vind. Besta ik dan eigenlijk wel, als mijn agenda leeg is en mijn inbox ook, en als de telefoon helemaal stil staat en er niemand aan mijn deurbel tringelt?

Mijn lieve moeder gaf mij dus het onderwerp TIJD cadeau. En ze leende mij een boek. “Stil de tijd” van Joke Hermsen. Joke maakt onderscheid in kloktijd en innerlijke tijd. Ze is niet de eerste, de oude Grieken deden dat al. Kloktijd is Kronos, en innerlijke tijd is Kairos. Toen ik dat las, vannacht dus, had ik die AHA! beleving. Wandelen, dagdromen, een boek lezen, muziek luisteren, voor me uit staren in de hangmat, kortom, de laatste dagen van mijn kluizenaarsweken, dat is allemaal Kairos! Je bent in flow, je zit in je innerlijke tijd, en kloktijd lijkt niet te bestaan.

Laatst zag ik op tv (nou ja, uitzending gemist) bij het programma Labyrint een aflevering over ons rustbrein. Ons brein in rust verstookt kennelijk veel meer energie dan wanneer ons brein actief is met bezigheden. Het blijkt keihard nodig om af en toe je brein rust te gunnen om alles te verwerken wat tijdens bezigheden is binnengekomen. En slapen alleen is daar niet genoeg voor! Volgens mij is de innerlijke tijd de tijd die je je rustbrein dient te gunnen. We kennen het allemaal, dat tijdens een wandeling of fietstocht, of onder de douche of in de file, ineens ideeën ontstaan, je ineens een click maakt op iets waar je eerder nog worstelde.

Joke zegt: „de innerlijk ervaren tijd is niet alleen de bron van onze creativiteit, maar ook de bron van ons ethisch bewustzijn, van onze ziel”. De ziel lijkt heel het verleden en misschien ook de toekomst in zich op te nemen. De innerlijke tijd is bezielde tijd, creatieve stilte waarin je ontfocust en herstelt. Alleen als je voldoende rust neemt kan je kritisch en creatief zijn. Zoiets heb ik Jan Vaessen bij de cursus Retoriek ook al horen zeggen. En trouwens, in de TAO is het ook een heel belangrijk ding: Wu Wei: doen door niets te doen (vrij vertaald).

Bij de klassieke filosofen kan je zien dat rust en niets doen tekenen van beschaving waren! Het woord SCHOOL stamt zelfs van Schole, dat is oud grieks voor VRIJE TIJD!

Joke zegt niet dat we kloktijd af moeten schaffen. Kloktijd is sociale tijd. Maar er moet wel meer balans zijn. Ik denk dat ik met haar kapstokje van Kronos en Kairos een instrument heb gekregen waarmee ik ze beter in balans kan krijgen. Dan voelt het niet langer als nietsnutterig ledig luieren als ik een kluizenaarsweek heb. Dan kan ik uitleggen hoe essentieel die ledige tijd is om van waarde te kunnen zijn, zowel aan mezelf als aan anderen. Dat ik al luierend en nietsdoend EIGENLIJK keihard aan het werk ben, maar dan in mijn allereigenste, bezielde innerlijke tijd.

En er moet eigenlijk nog iets anders veranderen. Een leider die zijn „mensen” geen tijd en rust gunt, is eigenlijk een tiran. We leven in een wereld waarin de tijd maar vol en vol en vol moet. Vrijetijdskunde is een hbo studie nota bene. We plannen quality time in en gaan dan samen met iemand anders keihard iets LEUKS zitten doen. Heel veel mensen die iets zinvols doen waar ze echt gelukkig van worden, doen dat nog steeds in hun VRIJE TIJD. Het werk is voor geld verdienen en de vrije tijd is voor de dingen waar je hartje echt sneller van gaat kloppen. Maar er zijn ook mensen die hun werk zo leuk vinden dat ze al zes jaar geen vakantie hebben opgenomen. En dan volgen we allemaal tralderhande cursussen time-management.

Eigenlijk vind ik dus dat de uitspraak „tijd is geld” omgebouwd moet worden naar „tijd is waarde” en dat we dan met zijn allen op een andere manier met zowel onze Kronos als onze Kairos moeten leren omgaan.

We hébben tijd, Kronos, en we zíjn tijd, Kairos. Die innerlijke tijd is niet in eenheden uit te drukken. Maar op allebei moeten we zuinig zijn. Dus, nou ja, leve de luiheid, ledigheid en het nietsdoen.

Dit is deel 2 van een serie blogposts over De Jager in de Hangmat.
Deel 1: De Jager in de Hangmat
Deel 2:  Over tijd. Kairos en Chronos
Deel 3: De video van de lezing over Kairos en Chronos op Standup Inspiration 13 -12-2010
Deel 4: De kunst van het flierefluiten
Deel 5: De kluizenaarsweek